Informacje dodatkowe o przepisywaniu recept

Poza danymi dotyczącymi przepisanych leków można dodatkowo nanieść także inne informacje:
  • polecenie pilnej realizacji recepty poprzez zamieszczenie adnotacji „Cito” lub innej równoznacznej (Rozporządzenie nie określa jaka byłaby ich treść. Z praktyki wynika, że dopuszczalny jest także zapis „Pilne”)
  • zastrzeżenie o konieczności wydania pacjentowi wyłącznie określonego leku przez zamieszczenie adnotacji „nie zamieniać” lub „NZ” przy pozycji leku (farmaceuta nie może w tym przypadku wydać żadnego z zarejestrowanych odpowiedników).
  • Zgodnie z projektem rozporządzenia w sprawie recept, lekarz może przepisać dla 1 pacjenta jednorazowo, maksymalnie:
  • 2 najmniejsze opakowania leku bądź wyrobu medycznego określone w aktualnych wykazach leków refundowanych (w przypadku preparatu podlegającego refundacji) lub 2 najmniejsze zarejestrowane opakowania (w przypadku recept na leki nie objęte refundacją)
  • 100 sztuk strzykawek do insuliny wraz z igłami
  • 100 sztuk pasków diagnostycznych
  • ilość środka antykoncepcyjnego niezbędną na 6-miesięczną kurację

Terminy realizacji recept:
  • 7 dni w przypadku recept na antybiotyki do stosowania wewnętrznego
  • 120 dni w przypadku recept na leki sprowadzane z zagranicy dla użytkowników indywidualnych (”import docelowy”)
  • 90 dni w przypadku recept na preparaty immunologiczne (m. in. szczepionki) wytwarzane dla indywidualnego pacjenta
  • 30 dni w przypadku recept na leki z grupy I-N i II-P
  • 30 dni na wszystkie pozostałe leki i wyroby medyczne. Można wystawić do 12 recept na kolejno następujące po sobie okresy stosowania, zawierające ilość leku na maksymalnie 360 dni, a na pojedynczej recepcie nie może być więcej leku niż na 120-dniową kurację.  Lekarz możne wypisać 12 recept każdą na kurację 30-dniową lub 3 recepty każdą na kurację 120-dniową oraz dowolny podział nieprzekraczający łącznie 360 dni stosowania. W przypadku recept wystawionych na kolejne miesięczne kuracje 30-dniowy termin realizacji jest liczony od naniesionej na recepcie daty realizacji. Warto zauważyć, że farmaceuta realizujący recepty z datą realizacji od nie ma możliwości kontroli ile recept i na jaki okres stosowania wystawił lekarz. 

Sposób dawkowania należy zapisać na recepcie, jeśli lekarz przepisuje większe opakowanie z listy leków refundowanych lub więcej niż 2 opakowania (na dłuższą terapię). Częste błędy w interpretacji przepisów zachodzą przy ordynowaniu leków refundowanych, które produkowane są w różnych ilościowo opakowaniach. Jeśli mamy do czynienia z preparatem, który zarejestrowany jest np. po 10 tabl. i po 30 tabl., to opakowanie 30 tabl. należy traktować jak potrójne opakowanie, wymagające dawkowania.

Należy również pamiętać, że osoba wystawiająca receptę może przepisać ilość leku niezbędną pacjentowi jedynie do 90-dniowego stosowania (w przypadku środków antykoncepcyjnych czas ten zostaje wydłużony do 180 dni). Właściwe określenie sposobu dawkowania ma tutaj kluczowe znaczenie, ponieważ to ono warunkuje ilość leku, który ma być przepisany choremu. Oczywiście, musi być ono zgodne także z rzeczywistymi zaleceniami dla pacjenta. Praktyka apteczna pokazuje, że szczególne trudności sprawia przepisanie większych opakowań preparatu (np. po 50 lub 100 tabletek), a także niektóre postacie leku (m. in. zawiesiny, aerozole, iniekcje), które wymagają często nieco bardziej złożonych obliczeń dawkowania.

Ilość leku a sposób dawkowania

Projekt nowego rozporządzenia wprowadza wiele zmian dotyczących realizacji recept, gdzie przepisana ilość preparatów jest większa niż ta, niezbędna do 90-dniowej kuracji. Szczególnie wiele dyskusji budzi § 17 punkt 4, zgodnie z którym, jeżeli na recepcie podano sposób dawkowania, a ilość leku wydanego zgodnie z ust. 1 i przekraczałaby ilość leku przeznaczoną na 90-dniowe stosowanie, lek wydaje się w ilości maksymalnie zbliżonej, jednak nie mniejszej niż ilość określona przez osobę wystawiającą receptę, chyba że należy wydać jedno najmniejsze opakowanie leku określone w wykazach refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych. Ze względu na możliwość szerokiej interpretacji zapisu, najbezpieczniejszym rozwiązaniem wydaje się dokładna analiza schematu dawkowania dla leków przepisywanych w większej ilości.

Szczególnie wiele dyskusji budzi § 18 punkt 1 rozporządzenia w sprawie recept, który stanowi, iż refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyroby medyczne wydaje się w ilości maksymalnie zbliżonej do ilości określonej na recepcie, jednak mniejszej niż ilość określona przez tę osobę. Dodatkowo, w świetle § 18 punkt 3, jeżeli na recepcie podano sposób dawkowania, a ilość leku wydanego zgodnie z ust. 1 pkt 1 przekraczałaby ilość leku przeznaczoną do 90-dniowego stosowania, lek wydaje się w ilości maksymalnie zbliżonej do ilości określonej na recepcie, chyba że należy wydać jedno najmniejsze opakowanie leku określone w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych.  Ze względu na możliwość szerokiej interpretacji obu zapisów najbezpieczniejszym rozwiązaniem wydaje się dokładna analiza schematu dawkowania dla leków przepisywanych w większej ilości.

Co z okresem stosowania?

Często problematyczne jest również określenie, obok schematu dawkowania, dodatkowo okresu stosowania. Zgodnie z projektem rozporządzenia w sprawie recept lekarskich, jeśli określając sposób dawkowania, wpisano okres stosowania —osoba wydająca przyjmuje obliczoną na tej podstawie ilość jako przepisaną przez osobę wystawiającą receptę. Wynika z tego, że podstawą do wydania leku nie jest ilość opakowań przepisana na recepcie, a schemat dawkowania. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, iż większości preparatów refundowanych nie można dzielić.

Za istotną nieprawidłowość uznaje się również nie określenie przez lekarza sposobu dawkowania przepisanego leku. Zgodnie § 16 punkt 1d nowego rozporządzenia w sprawie recept lekarskich, jeżeli na recepcie nie wpisano, wpisano w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozporządzeniem sposób dawkowania, o którym mowa w § 6 ust. 1 pkt 5 lit. a —osoba wydająca wydaje maksymalnie dwa najmniejsze opakowania leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego określone w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, a w przypadku leków, wyrobów medycznych niepodlegających refundacji —dwa najmniejsze opakowania dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Dawkowanie typu: wiadomo

Praktyka apteczna pokazuje, że często spotykanym określeniem sposobu przyjmowania leku przez chorego jest dawkowanie typu wiadomo (lub wg glikemii, wg INR). Przepisy nie określają jednak jednoznacznie w jaki sposób osoba realizująca receptę może wydać lek zgodnie z podanym zapisem. Większość farmaceutów interpretuje to jako brak dawkowania, co upoważnia ich do wydania ze zniżką 2 najmniejszych, refundowanych opakowań prze-pisanego preparatu. Z uwagi na zaostrzenie przepisów dotyczących refundacji oraz możliwość szerokiej interpretacji zapisu sugeruje się, aby osoba wystawiająca receptę stosowała jednak klasyczne schematy dawkowania wynikające z obliczeń ilości leku przeznaczonego dla chorego.

Należy zwrócić uwagę, że część danych na recepcie (głównie numer recepty, ale także numer PESEL, dane lekarza i przychodni) mogą być zamieszczone na recepcie techniką służącą do ich szybkiego i automatycznego odczytu (np. w formie kodów kreskowych).

Jeżeli receptę wystawia lekarz niewykonujący czynnie zawodu, który zawarł umowę z NFZ upoważniającą do wystawiania recept refundowanych, to swoje dane (imię, nazwisko, pełny adres, koniecznie numer telefonu do kontaktu, numer nadany przez Fundusz) zamieszcza w polu „Świadczeniodawca”. Należy pamiętać, że dziewięciocyfrowy numer identyfikacyjny określony w u-mowie lekarza z NFZ rozpoczyna się od cyfr „98” (2 kolejne cyfry są identyfikatorem wojewódzkiego oddziału Funduszu). Często spotykaną nieścisłością jest zamieszczanie na recepcie 2 rodzajów danych: placówki, w której zatrudniony jest lekarz (np. w formie pieczątki) oraz informacji pochodzących z prywatnej umowy lekarza z NFZ. Przyjęcie dokumentu z podwójną ad-notacją może skutkować brakiem refundacji wszystkich przepisanych preparatów.

Recepty pro auctore i pro familia

Jeżeli lekarz wystawia receptę dla siebie, wpisuje dodatkowo w polu pacjenta pro auctore , a jeśli dla małżonka, zstępnych lub wstępnych w linii pros-tej —pro familia. Przypominam, że wstępni i zstępni w linii prostej to wyłącznie pradziadkowie, dziadkowie, rodzice, dzieci, wnuki, prawnuki. Przepisy nowe-go rozporządzenia dopuszczają stosowanie także innych oznaczeń (np. dla ojca, dla dziadka, pro me), ale pod warunkiem, że jednoznacznie wynika z treści intencja osoby uprawnionej. Nowe przepisy wprowadzają w tym przypadku możliwość prowadzenia uproszczonej dokumentacji przez lekarza.

Informacje dodatkowe - Numer identyfikujący receptę

Nowe przepisy wprowadzają także istotną modyfikację zasad przydzielania numerów identyfikujących recepty. Zmiany obejmują m. in.:
  • wprowadzenie jako pierwszych dwóch cyfr unikalnego numeru identyfikującego receptę numerów „02” w zamian za dotychczasowy numer „01”; (numery te obowiązywać będą od 30 grudnia 2012 r.);
  • dla druków recept według wzoru obowiązującego od 12 marca do 29 grudnia 2012 r., numer identyfikujący dokument rozpoczyna się do numerów „01”;
  • recepty na leki narkotyczne (dawne recepty różowe) również będą zawierały unikalny numer identyfikujący dokument wystawiony na preparaty oznaczone jako "Rpw". Zakresy tych numerów należy samodzielnie pobrać z portalu internetowego NFZ, samodzielnie wydrukować bądź przekazać do drukarni. Dotychczasowe recepty różowe z numerem "01" (ale wystawione przed 30 grudnia 2012 r.) tracą swoją ważność z dniem 31 marca 2013 r. W przypadku lekarzy, którzy nie posiadają umowy z NFZ, zakres numerów recept będą mogli otrzymać od Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego. Ich realizacja w aptece będzie jednak pełnopłatna dla pacjenta.
Wprowadzenie blankietów recept rozpoczynających się od numeru „02” pozwoli na całkowite wyeliminowanie z obrotu tych zawierających unikalny numer „01”, a to z kolei, uniemożliwi wystawianie recept refundowanych przez lekarzy, którzy od 1 stycznia 2013 r. nie podpisali umów z Narodowym Funduszem Zdrowia, w związku z czym nie są uprawnieni, aby ich używać. Warto także wziąć pod uwagę, iż recepty na blankietach z numerami 20-cyfrowymi można wykorzystywać wyłącznie do 31 grudnia 2012, podobnie jak recepty z numerami 22-cyfrowymi, które powstały przez dodanie przez osobę uprawnioną albo świadczeniodawcę cyfr 00 albo 01 na początku otrzymanego wcześniej 20-cyfrowego numeru recepty.