Rzecznik Praw Obywatelskich poprosił premiera Mateusza Morawieckiego o stanowisko co do przyszłości systemu ochrony zdrowia psychicznego. W odpowiedzi dla RPO resort zdrowia poinformował, co zrobiono dla poprawy sytuacji

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek z dużym niepokojem zapoznał się z listem otwartym Polskiego Towarzystwa Psychiatrii Środowiskowej do premiera, dotyczącym przyszłości reformy systemu opieki psychiatrycznej w Polsce.

List wskazuje, że środowiska psychiatryczne dostrzegają pewne sygnały świadczące o odchodzeniu od reformy systemu opieki psychiatrycznej i powrocie do dysfunkcyjnego i archaicznego systemu scentralizowanej ochrony zdrowia psychicznego. Wywołuje to uczucie zawodu, chaosu i niepewności zarówno wśród pracowników służby zdrowia, jak i samych pacjentów.

W tej sytuacji organizacje społeczne, którym bliskie jest dobro pacjentów, oczekują dalszego, systematycznego rozwoju sieci centrów zdrowia psychicznego w kraju, niezmienności sposobu jego finansowania oraz wzrostu finansowania systemu ochrony zdrowia psychicznego do wysokości 6%.

"Rzecznik Praw Obywatelskich w pełni popiera te oczekiwania. Tylko bowiem kontunuowanie reformy zapewni osobom w kryzysie psychicznym dostęp do opieki w godziwych warunkach i z poszanowaniem godności pacjenta, jako człowieka" – czytamy na stronie RPO.

Odpowiedź Waldemara Kraski, sekretarza stanu w MZ:

Na wstępie informuję, iż priorytetami realizowanej przez Ministerstwo Zdrowia reformy systemu ochrony zdrowia psychicznego są działania ukierunkowane na rozwijanie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz wyrównanie dostępu do opieki psychiatrycznej we wszystkich regionach kraju, poprzez m.in. wdrażanie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego od 2018 r.

Ministerstwo Zdrowia w sposób ciągły prowadzi prace analityczne, których celem jest przygotowanie odpowiednich rozwiązań systemowych umożliwiających płynne zaimplementowanie wypracowanych rozwiązań do obecnie funkcjonującego systemu ochrony zdrowia psychicznego.

Podkreślenia wymaga wdrażana kompleksowa reforma systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w oparciu o nowy model udzielania świadczeń, składający się z trzech poziomów referencyjnych,

Pierwsze ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej (I poziom referencyjny) rozpoczęły działalność w kwietniu 2020 r. Według aktualnych danych dotyczących konkursów od świadczenia na I poziomie psychiatrii dziecięcej udzielane są w około 340 miejscach . Obecnie oddziały wojewódzkie prowadzą kolejne postępowania konkursowe. Na kolejnym etapie rozpoczęte zostanie zawieranie kontraktów na II i III poziom referencyjny.

Jednym z celów wprowadzanej aktualnie reformy psychiatrii dziecięcej jest wyrównanie dostępu do opieki specjalistycznej we wszystkich regionach kraju, w szczególności w regionach gdzie obecnie dostęp do tej opieki jest niewystarczający. Jednocześnie celem reformy jest tworzenie systemu opartego o międzynarodowe rekomendacje dotyczące opieki psychiatrycznej - a więc rozwijanie przede wszystkim świadczeń udzielanych w warunkach środowiskowych oraz deinstytucjonalizacja opieki psychiatrycznej. Dlatego zgodnie z planami Ministerstwa, w najbliższych latach nacisk ma być położony przede wszystkim na rozwijanie pomocy ambulatoryjnej oraz oddziałów dziennych (I i II poziom nowego modelu ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży).

Jednocześnie Ministerstwo Zdrowia przygotowało i rozpoczęło realizację projektu Wsparcie procesu wdrażania reformy wprowadzającej nowy model systemu ochrony zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. Projekt jest finansowany w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Kwota dofinansowania w ramach projektu wynosi ponad 7 mln zł.

Ponadto przygotowany został program wsparcia psychiatrii dzieci i młodzieży, mający na celu poprawę sytuacji w systemie ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, szczególnie w kontekście wyzwań związanych z przeciwdziałaniem negatywnym skutkom epidemii SARS-CoV-2. W ramach programu przewidziane są dodatkowe środki na cele związane z ochroną zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży - w sumie 220 mln zł ma być przeznaczone m.in. na poprawę infrastruktury i unowocześnienie placówek, przeprowadzenie pilotażowego programu oddziaływań terapeutycznych skierowanych do dzieci i młodzieży problemowo korzystających z nowych technologii cyfrowych oraz ich rodzin oraz podniesienie wyceny świadczeń gwarantowanych w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień.

Nakłady na koszty świadczeń opieki zdrowotnej Narodowego Funduszu Zdrowia w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień, w tym psychiatria dziecięca (z uwzględnieniem środków na koszty świadczeń opieki zdrowotnej w ramach programów pilotażowych w centrach zdrowia psychicznego) systematycznie rosną w latach 2018-2022 z kwoty 2 843 790 tys. zł w 2018 r. do kwoty 5 358 851 tys. zł w 2022 r. (plan aktualny wg stanu na dzień 24.06.2022 r.) i są wyższe o kwotę 2 515 061 tys. zł, tj. o 88,44%.

Dla Ministerstwa Zdrowia działania mające na celu zapewnienie dostępu do opieki psychiatrycznej, jak i wsparcia oraz dostępu do specjalistów dla osób zmagających się z zaburzeniami psychicznymi oraz ich bliskich, są jak wskazano na wstępie priorytetowe.

Źródło: Biuro RPO