Badacze skupieni wokół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu SHIFT są jednymi z pierwszych, którzy naświetlili problem wpływu hormonalnej korekty płci na układ immunologiczny.

Coraz więcej osób w wieku nastoletnim identyfikuje się jako osoby transpłciowe lub nieokreślające się płciowo. W związku z tym nastąpił także wzrost popularności procesu hormonalnej korekty płci. Choć zabiegi te stają się coraz bardziej powszechne, wciąż niewiele wiemy o ich wpływie na układ odpornościowy osób transpłciowych.

„Nie istnieją dane epidemiologiczne dotyczące osób transpłciowych i działania ich układów odpornościowych. Co więcej, wiele do życzenia pozostawia także liczba dalekosiężnych badań skupiających się na tych osobach", mówi Petter Brodin, lekarz z Instytutu Karolinska, czołowego uniwersytetu medycznego w Szwecji.

Dzięki wsparciu finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu SHIFT, Brodin postanowił podjąć działania zorientowane na wypełnienie tej luki w wiedzy. Celem projektu było znalezienie odpowiedzi na pytanie, dlaczego istnieją wyraźne różnice między płciami dotyczące częstotliwości występowania chorób o podłożu immunologicznym.

„Kluczowym celem naszego zespołu było przeprowadzenie przekrojowych analiz składu komórek odpornościowych, fenotypów oraz odpowiedzi na poziomie systemowym, a także określenie poziomów białek w osoczu oraz powiązanie wszelkich zmian wywołanych testosteronem ze znanymi rozbieżnymi odpowiedziami immunologicznymi u mężczyzn i kobiet”, wyjaśnia Brodin.

Różnice między płcią biologiczną i płcią społeczną

Jednym z pierwszych i w dużej mierze nieoczekiwanych wyzwań, z którymi musiał zmierzyć się zespół projektu, była myląca terminologia stosowana przez autorów badań i opracowań. W szczególności badacze musieli rozróżnić płeć biologiczną wynikającą z genetyki i chromosomów męskich (XY) lub kobiecych (XX) od płci społecznej, która opisuje sposób, w jaki dana osoba identyfikuje się jako mężczyzna, kobieta lub przedstawiciel innej płci, niezależnie od płci biologicznej.

Według Brodina oba te pojęcia są często używane zamiennie. „Ostatecznie zdecydowaliśmy się na zastosowanie definicji, która nie pozostawia miejsca na błędną interpretację – uczestnicy naszego badania byli określani jako osoby z kariotypem XX poddawane leczeniu testosteronem w celu potwierdzenia lub korekty płci”, wyjaśnia Brodin.

Wpływ egzogennego testosteronu na działanie układu odpornościowego

Kolejnym wyzwaniem, przed którym stanęli badacze, był problem różnic w działaniu układów odpornościowych pomiędzy płciami, które wynikają z połączenia czynników genetycznych, hormonalnych i behawioralnych. To sprawia, że ustalenie wpływu każdego z nich stanowi olbrzymie wyzwanie.

Aby skutecznie rozwiązać ten problem, w ramach prac badacze zaangażowali dorosłych z kariotypem XX poddawanych leczeniu testosteronem w celu korekty płci.

„Pozwoliło nam to zbadać wpływ egzogennego testosteronu na odporność osób, które nie były wcześniej wystawione na poziom testosteronu mieszczący się w normach dla osób płci męskiej”, dodaje Brodin.
Wpływ na reakcję organizmu na patogeny

Po uporaniu się z tymi wyzwaniami, badaczom udało się dokonać szeregu ważnych odkryć. Między innymi wykazali, w jaki sposób leczenie testosteronem może wpływać na reakcję organizmu na infekcje wirusowe.

„Rezultaty naszych prac mogą pomóc wyjaśnić rozbieżne reakcje mężczyzn i kobiet na czynniki zakaźne, szczepionki i autoantygeny. Być może uda nam się nawet ustalić, dlaczego mężczyźni są bardziej narażeni na ciężki przebieg choroby po zakażeniu COVID-19”, zauważa Brodin.

Lepsza opieka zdrowotna dla wszystkich

Projekt SHIFT, który został zrealizowany dzięki wsparciu działania „Maria Skłodowska-Curie”, wyróżnia się jako jedna z pierwszych inicjatyw naukowych rzucających światło na wpływ hormonalnej korekty płci na układ odpornościowy.

„Choć nasze odkrycia mogą potencjalnie poprawić jakość opieki zdrowotnej dostępnej dla stosunkowo niewielkiej mniejszości, są one również istotne dla szerszej populacji – otwierają drzwi do bardziej zindywidualizowanej opieki zdrowotnej”, podsumowuje Brodin.

© Unia Europejska, [2023] | źródło: CORDIS