Ostatnie 60 lat przyniosło znaczny rozwój w operacjach zaćmy. Traumatyczna i ręczna implantacja prostych soczewek zastąpiona została minimalnie inwazyjną interwencją chirurgiczną, wspieraną najnowszymi technologiami. Podczas dzisiejszych operacji możliwe jest indywidualne dopasowanie soczewek do potrzeb pacjenta. Większa ilość przeprowadzanych zabiegów implantacji soczewki związana jest niewątpliwie z globalnym starzeniem się społeczeństwa (cataracta senilis- zaćma starcza). Zaćmę możemy leczyć zabiegiem operacyjnym, co roku z tego powodu operowanych jest 15 mln osób.

Zaćma (cataracta) jest chorobą oczu polegającą na zmętnieniu soczewki, choroba ta prowadzi do całkowitej utraty wzroku. Początkowo pacjent skarży się na przymglone widzenie, pogorszenie ostrości wzroku, gorsze widzenie w nocy, podwójne widzenie i prowadzące do zaburzeń w poruszaniu się. U dzieci obserwuje się ponadto zeza oraz oczopląs. Wśród czynników ryzyka wymienić można: starszy wiek, cukrzycę, palenie tytoniu, terapię sterydami, płeć żeńską, krótkowzroczność, podwyższony poziom Hb A1c czy też podwyższone ciśnienie skurczowe.

W dzisiejszych czasach operacja zaćmy może być wykonywana przez 3 mm nacięcie. Zmniejszenie wymiarów nacięcia rogówki przyczyniło się do zmniejszenia zachorowań okołooperacyjnych. Nowoczesne soczewki (IOL- intraocular lens) wykonane są z hydrofobowego lub hydrofilowego akrylu, rzadziej z sylikonu. Do torebki za pomocą światłowodu wprowadza się składane soczewki, które po wewnątrzgałkowym rozłożeniu osiągają całkowitą średnicę 11-13 mm.

Ciągłe udoskonalanie techniki implantacji IOL rozwiązało szereg problemów z jakimi borykała się chirurgia zaćmy. Jednym z głównych problemów było ciężkie, pooperacyjne mętnienie tylnej torebki. Powodem tego jest migracja komórek nabłonkowych pozostałych po zmętniałej soczewce. Zarówno rozwój techniki operacji jak i nowoczesne soczewki IOL, zwłaszcza typu sharp edge przyczyniły się do zmniejszenia częstości występowania pooperacyjnego mętnienia torebki. Soczewki typu shape edge nie tylko zapobiegają migracji komórek nabłonkowych ale również powodują przejście tych komórek w fazę G0. Jeżeli jednak doszło do zmętnienia tylnej torebki soczewki problem można rozwiązać za pomocą lasera YAG (yttrium aluminium garnet laser).

Jedną z nowoczesnych strategii przeciwdziałającej mętnieniu torebki po operacji jest płukanie torebki śródoperacyjnie hiper-/hipotonicznym cytotoksycznym płynem. Płyn ten ma na celu usunięcie komórek nabłonkowych pozostałych po zmętniałej soczewce. Kolejną możliwością jest wprowadzenie do torebki soczewki uwalniającej środek farmakologiczny, który uniemożliwi proliferację i migrację komórek nabłonkowych. Istnieje jednak obawa czy środek ten nie uszkodzi innych tkanek oka.

Nacięcie rogówki w celu usunięcia zmętniałej soczewki oraz implantacja nowej soczewki powoduje zmianę geometrii rogówki. Rozmiar nacięć wykonywanych podczas operacji zmniejszył się w ostatnich latach do nacięć mniejszych niż 2mm. Nowoczesne soczewki wtryskiwane są do torebki przez nacięcia 1,6 mm – 1,8 mm. Mniejsze nacięcie rogówki zmniejsza niekorzystny wpływ na zmianę geometrii rogówki po zabiegu.

Astygmatyzm dotyczy aż jednej trzeciej pacjentów poddawanych operacyjnemu leczeniu zaćmy, większość z pacjentów na ponad 1,0 dioptrii astygmatyzmu. Wada, o której mowa sprawia że światło załamywane jest w jednej płaszczyźnie rogówki silniej, a w innej słabiej. Problem ten rozwiązały stabilne soczewki toryczne.

Aberracja sferyczna to cecha układu optycznego polegająca na odmiennej długościach ogniskowania promieni świetlnych. Im dalej od osi optycznej tym promienie świetlne są bardziej załamywane. Przed operacją zaćmy badana jest asferyczność rogówki, umożliwia to indywidualne dobranie asferycznej soczewki. Ocena asferyczności rogówki poprawia efekty leczenia, zwłaszcza u młodych pacjentów z dużą średnicą źrenicy, przez którą wpadają promienie świetlne.

Nowatorską i zapowiadającą się techniką jest możliwość regulowania mocy IOL po operacji. Nowoczesne biometryczne badanie oka zmniejszyło błędy przy wyborze soczewki, która ma zostać zaimplantowana. Istnieje jednak ryzyko złego dobrania soczewki. Ryzyko takie zwiększone jest np. w przypadku znacznej krótkowzroczności. Opracowane światło-regulowane soczewki umożliwiają zmianę mocy soczewki do 2,25 dioptrii w soczewce kulistej i -2,75 dioptrii w soczewce cylindrycznej do 3 tygodni po zabiegu.

Wstępne wyniki zastosowania lasera femtosekundowego w zaćmie są bardzo obiecujące. Rola laserów femtosekundowych obejmuje wytworzenie wstępnych nacięć chirurgicznych w rogówce. Małe 2 mm nacięcia są preferowaną metodą dla zabiegu usunięcia zaćmy z dostępu do przedniej komory oka. Wcześniej wykonywane nacięcia (5-7mm) dotyczyły bardziej unaczynionej twardówki. Laser ten daje większą precyzję w wykonaniu otworu w torebce.

Kolejną alternatywą od klasycznej operacji zaćmy jest wypełnienie torebki za pomocą polimerów o konsystencji żelu, które naśladować będą soczewkę. Po usunięciu soczewki, galaretowaty polimer wstrzykuje się do obwodowej części torebki za pomocą jedynie nakłucia. Nadal problemem pozostaje zachowanie integralności torebki oraz problem z wyciekiem cieczy z torebki podczas i po napełnianiu.

Technologia implantacji soczewek nadal jest unowocześniana. Prowadzonych jest wiele badań m.in. nad nowymi polimerami, które będą wprowadzane do torebki zamiast soczewek. Prowadzone są prace nad zmniejszeniem sztywności soczewek oraz nad farmakologicznym zahamowaniem mętnienia torebki po usunięciu soczewki. Kolejne 60 lat w chirurgicznym leczeniu zaćmy przyniesie na pewno nowe odkrycia i rozwieje dzisiejsze problemy w implantacji soczewki.

 

Źródło: www.medtube.pl