Po raz pierwszy łączna liczba przypadków HIV w Europejskim Regionie WHO wzrosła powyżej 2 mln. Ponad 153 tys. nowych przypadków HIV przybyło w 2015 r. co stanowi siedmioprocentowy (7%) wzrost w stosunku do poprzedniego roku i jest to największa liczba zgłaszanych rocznie nowych przypadków od momentu wprowadzenia nadzoru w 1980 r. - Tak brzmią główne wnioski nowego raportu „HIV/AIDS Surveillance in Europe 2015” (Nadzór nad HIV/AIDS w Europie w 2015 r.) opublikowanego przez Europejskie Regionalne Biuro WHO oraz Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC).

„Pomimo znacznych wysiłków HIV pozostaje jednym z głównych problemów zdrowia publicznego w Europejskim Regionie WHO, szczególnie w jego wschodniej części. W 2015 r. odnotowano największą liczbę nowych przypadków w roku, która przyczyniła się do osiągnięcia przerażającej łącznej liczby 2 mln. osób zarażonych” - stwierdziła dr. Zsuzsanna Jakab, Dyrektor Regionalny WHO na Europę. „Reagując na tę krytyczną sytuację, udostępniliśmy nowy plan działania, który we wrześniu 2016 r. został przyjęty przez wszystkie państwa europejskie. Teraz wzywamy przywódców poszczególnych krajów do wykorzystania tego planu i wdrożenia pilnych, przyspieszonych i innowacyjnych działań w odpowiedzi na rozszerzanie się wirusa HIV w regionie w celu natychmiastowego odwrócenia trendu epidemii AIDS i pokonania jej do 2030 r.”

„Znane nam fakty na temat epidemii HIV ustalamy na podstawie liczby zgłaszanych co roku nowo diagnozowanych przypadków, które stanowią podstawę europejskiego systemu nadzoru epidemiologicznego nad HIV”, wyjaśnia Andrea Ammon, p.o. Dyrektora ECDC. „Ale wiemy również, że te liczby nie oddają prawdziwej sytuacji. Według szacunków ECDC obecnie w Unii Europejskiej/Europejskim Obszarze Gospodarczym (UE/EOG) jest ponad 122 tys. osób zakażonych wirusem HIV, które o tym nie wiedzą, czyli jest to 1 na 7 osób żyjących z HIV w UE/EOG. Aby dotrzeć do szacowanych 15% zakażonych HIV, którzy nie są tego świadomi, musimy zintensyfikować działania promujące i ułatwiające wykonywanie testów w kierunku HIV, a osoby zdiagnozowane, objąć opieką.”

Wzorce i trendy epidemii HIV w Europejskim Regionie WHO są bardzo zróżnicowane

Biorąc pod uwagę, że w 2015 r. w 50 państwach regionu zdiagnozowano 153 407 zakażeń HIV, widać wyraźnie narastający z roku na rok wzrost liczby nowo odnotowywanych przypadków, których rozkład geograficzny wygląda w następujący sposób:

• 27 022 nowe przypadki HIV zdiagnozowane w Europie Zachodniej (18%) wskazują, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat nie zaobserwowano istotnego spadku nowych zakażeń.

• 5297 nowych przypadków HIV stwierdzono w Europie Środkowej (3%). Pomimo, że w tym rejonie intensywność epidemii jest nadal niewielka, to odnotowano istotny wzrost liczby zakażeń w porównaniu do okresu sprzed dziesięciu lat.

• 121 088 nowych przypadków HIV zdiagnozowano w Europie Wschodniej (79%), co oznacza ponad dwukrotny wzrost w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Liczba przypadków AIDS w państwach tego rejonu wzrosła w tym czasie o 80%.

Główne sposoby przenoszenia wirusa różnią się w zależności od rejonu geograficznego. W zachodniej i środkowej części regionu stale rośnie liczba zakażeń HIV wśród mężczyzn utrzymujących stosunki homoseksualne. Natomiast na wschodzie nastąpił wzrost transmisji wirusa wśród osób heteroseksualnych. Zakażenia powstałe w związku z przyjmowaniem narkotyków drogą dożylną nadal stanowią jedną trzecią wszystkich nowych przypadków odnotowanych w państwach wschodnioeuropejskich.

WHO: Podejmowane interwencje powinny być dostosowane do lokalnego kontekstu epidemii

Nowy plan działania na rzecz zwalczania epidemii wirusa HIV wykorzystuje wcześniejsze osiągnięcia, zmieniając formułę działań sektora zdrowia publicznego w odpowiedzi na rozszerzającą się epidemię HIV/AIDS. Wskazuje konkretne działania, których realizacja pomoże państwom członkowskim osiągnąć ambitne cele: 90-90-90 do 2020 r. – 90% osób żyjących z HIV będzie świadome tego, że są zakażone; 90% zdiagnozowanych osób żyjących z HIV będzie leczonych i u 90% leczonych osób dojdzie do supresji wirusa. Aby osiągnąć te cele, każde państwo powinno zdefiniować i wdrożyć podstawowy pakiet świadczeń - obejmujący profilaktykę, testy, leczenie i opiekę– odpowiednio dostosowanych do lokalnego przebiegu epidemii, posiadanych zasobów i potencjału.

Dane dotyczące trendów i wzorców transmisji HIV opublikowane w ogłoszonym raporcie stanowią podstawę do sformułowania następujących zaleceń:

• W państwach Europy zachodniej działania mające na celu zapobieganie i zwalczanie HIV kierowane głównie do mężczyzn utrzymujących stosunki homoseksualne nadal stanowią główny nurt podejmowanych interwencji. Nowe strategie takie jak profilaktyka przed kontaktem z HIV, stanowiąca część kompleksowej strategii zapobiegania rozszerzaniu się epidemii, może pomóc w ograniczeniu trendu wzrostowego. Zaobserwowany ostatnio w niektórych krajach wzrost liczby nowych przypadków HIV wśród osób przyjmujących narkotyki drogą dożylną wskazuje, że należny utrzymać lub wzmocnić prowadzone wśród użytkowników narkotyków programy ograniczania szkód.

• W państwach środkowoeuropejskich, gdzie epidemia HIV utrzymuje się na niskim poziomie, priorytetem jest jej dalsze zmniejszenie poprzez skoncentrowanie się na działaniach adresowanych do mężczyzn utrzymujących stosunki homoseksualne, ponieważ w tej grupie pojawiła się ostatnio największa liczba nowych przypadków. Kluczowe znaczenie dla osiągnięcia tego celu będzie miało zaangażowanie społeczności i działania na rzecz zmniejszenia stygmatyzacji i dyskryminacji.

• W państwach wschodnioeuropejskich istnieje pilna potrzeba zapewnienia zintegrowanych świadczeń w ramach systemu ochrony zdrowia, które będą w większym stopniu uwzględniały społeczne determinanty zdrowia. Wśród tych działań należy wskazać: profilaktykę dla osób obciążonych ryzykiem transmisji w drodze kontaktów seksualnych lub w związku z używaniem narkotyków, ukierunkowane pod kątem ryzyka prowadzenie testów w kierunku HIV, zaangażowanie społeczności w projektowanie i realizację świadczeń oraz podejście przewidujące „leczenie wszystkich” w ramach systemu zalecanego przez WHO. Duża liczba nowych przypadków wśród osób przyjmujących dożylne narkotyki wskazuje, że krytyczne znaczenie ma kształtowanie polityki na podstawie istniejących dowodów, adresowanie działań do grup najbardziej zagrożonych oraz wzmocnienie programów ograniczania szkód.


Źródło: WHO