Choroby układu krążenia (CVD) są główną przyczyną zachorowalności i umieralności na świecie. Odkrycie nowych metod leczenia ma zasadnicze znaczenie dla poprawy rokowań w przypadku CVD.

Zablokowanie przepływu krwi w sercu powoduje zawał mięśnia sercowego, który ma destrukcyjny wpływ na czynność tego narządu. Większość metod leczenia polega na przywróceniu przepływu krwi oraz stosowaniu środków chroniących mięsień sercowy. Jednakże istniejące terapie CVD zmniejszają liczbę incydentów sercowo-naczyniowych tylko o 30%, a kilka nowych terapii okazało się nieskutecznych w zapobieganiu pogorszeniu czynności mięśnia sercowego po zawale. Istnieje pilna potrzeba stworzenia nowych terapii w celu zmniejszenia obciążenia związanego z CVD.

Finansowany przez UE projekt RITA-MI opierał się na hipotezie, zgodnie z którą limfocyty B odgrywają zasadniczą rolę w stanach zapalnych po niedokrwiennym uszkodzeniu mięśnia sercowego. Zgromadzone dowody wskazują, że limfocyty B wydzielają chemokinę CCL7 i przyciągają monocyty zapalne do miejsca zawału, tym samym koordynując odpowiedź zapalną, która powoduje dalsze pogorszenie czynności serca.

Pacjenci z zawałem serca z wysokim poziomem we krwi substancji wytwarzanych przez lub aktywujących limfocyty B po zawale mięśnia sercowego są narażeni na zwiększone ryzyko zgonu i ponownego zawału. „Naszym celem było opracowanie nowej terapii dla pacjentów z ostrym zawałem mięśnia sercowego w oparciu o selektywne ukierunkowanie odpowiedzi immunologicznej limfocytów B”, wyjaśnia koordynator projektu prof. Ziad Mallat.

Ubytek limfocytów B

Istnieją już przeciwciała monoklonalne przeciwko antygenowi CD20 limfocytów B, co ułatwia testowanie w badaniu klinicznym potwierdzającym słuszność koncepcji. Rytuksymab jest stosowany od ponad 15 lat w leczeniu chorób układu odpornościowego, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, i u pacjentów chorych na raka, i prowadzi do ubytku dojrzałych limfocytów B dokonujących ekspresji CD20. Dane pochodzące od ponad 10 milionów leczonych pacjentów wskazują na dobrą tolerancję i farmakokinetykę.

Chociaż lek nie został jeszcze przebadany pod kątem chorób serca, ostatnie dowody wskazują, że może być przydatny w leczeniu stanów zapalnych i zapobieganiu niewydolności mięśnia sercowego po zawale. Wcześniejsze prace konsorcjum wykazały, że pojedyncza dawka przeciwciała anty-CD20 w przedklinicznym modelu myszy z zawałem mięśnia sercowego poprawiła czynność serca i zmniejszyła zasięg zawału oraz stan zapalny. Podawane przeciwciało anty-CD20 funkcjonowało w sposób równoważny do rytuksymabu, czasowo zmniejszając stężenie limfocytów B we krwi obwodowej.

Dowody kliniczne dotyczące immunoterapii po zawale serca

RITA-MI został zaprojektowany jako badanie bezpieczeństwa fazy I i miał na celu ocenę bezpieczeństwa rytuksymabu u pacjentów po ostrym zawale serca. Naukowcy monitorowali reakcje pacjentów na lek w kontrolowanym środowisku oraz w trakcie wydłużonego okresu obserwacji. Ponadto oceniono wpływ rytuksymabu na stężenie limfocytów B we krwi obwodowej bezpośrednio po podaniu i w trakcie obserwacji. Wstępne dane wskazują że pojedynczy wlew rytuksymabu w ciągu pierwszych 24 godzin od ostrego zawału mięśnia sercowego jest bezpieczny i znacznie obniża poziom dojrzałych limfocytów B w układzie krążenia.

„Kolejnym krokiem jest teraz ocena wpływu rytuksymabu na przywrócenie czynności serca po zawale serca w II fazie badania klinicznego. Nasze dane przedkliniczne sugerują że zmniejszenie stężenia limfocytów B przyczyni się do poprawy funkcji serca po zawale” mówi prof. Mallat. Immunoterapię należy stosować w ostrej fazie zawału mięśnia sercowego aby zminimalizować martwicę tkanek i stany zapalne oraz poprawić przywrócenie czynności serca. Prof. Mallat zachęca firmy farmaceutyczne do udziału w drugim badaniu i podkreśla potrzebę przeszkolenia pracowników służby zdrowia w zakresie postępowania z lekiem i jego wydawania jak również rozpoznawania i leczenia wszystkich potencjalnych zdarzeń niepożądanych.

© Unia Europejska, [2019] | źródło: CORDIS