Obecnie Kodeks Etyki Aptekarza RP zabrania farmaceutom wypowiadania opinii dyskredytujących terapeutyczne postępowanie lekarza. Powstaje jednak nowa wersja Kodeksu, w której zapisy na ten temat są uchylane. Zmian jest jeszcze więcej – zwraca uwagę portal branżowy MGR.FARM.

Pod koniec stycznia przyszłego roku odbędzie się Krajowy Zjazd Aptekarzy RP. W jego trakcie wybrane zostaną nowe władze i organy Naczelnej Izby Aptekarskiej. Farmaceuci zdecydują też o nowym kształcie swojego Kodeksu Etyki. Niedawno NIA opublikowała projekt zmian, zachęcając farmaceutów z całej Polski do przesyłania swoich uwag i propozycji. Czas na to mają do końca lipca.

Obecnie obowiązujący Kodeks Etyki Aptekarza RP uchwalono w 2012 roku. Po ponad dekadzie wymaga on aktualizacji przez wzgląd na zmieniającą się rolę farmaceutów w systemie ochrony zdrowia. Od niedawna mogą oni szczepić pacjentów, ale też świadczyć usługi opieki farmaceutycznej - także poza aptekami. W ostatnich latach zmieniły się też przepisy prawa, regulujące zasady wykonywania tego zawodu. Najważniejszą z nich było uchwalenie Ustawy o Zawodzie Farmaceuty.

W rezultacie już w ubiegłym roku przy Naczelnej Radzie Aptekarskiej powołano zespół farmaceutów, który miał przygotować projekt zmian w Kodeksie. To właśnie on został opublikowany na początku lipca, z apelem do wszystkich farmaceutów, o zgłaszanie własnych uwag i propozycji zmian.

Nie aptekarz, a farmaceuta

Niewątpliwie najbardziej zauważalną zmianą, dotyczącą Kodeksu, będzie jego nowa nazwa. Kodeks Etyki Aptekarza RP ma bowiem stać się Kodeksem Etyki Farmaceuty RP. Jest to zmiana o charakterze redakcyjno-legislacyjnym i to bardzo istotna. Oznacza bowiem, że Kodeks będzie obowiązywał także farmaceutów zatrudnionych w innych miejscach niż apteki, punkty apteczne czy hurtownie (czyli aptekarzy).

„Po zmianie nie będzie wątpliwości, że Kodeks Etyki obejmuje swoimi regulacjami każdego farmaceutę wykonującego zawód w jakiejkolwiek formie” - czytamy w uzasadnieniu zmiany.

Objęcie wszystkich farmaceutów postanowieniami Kodeksu Etyki związane jest głównie ze zmianami, jakie zaszły w wykonywaniu zawodu farmaceuty na przestrzeni ostatnich 10 lat.

„Dotyczą one przede wszystkim doprecyzowania sposobu i form wykonywania zawodu farmaceuty, a tym samym wymagają rozszerzenia pieczy organów samorządu zawodu farmaceuty na wszystkie rodzaje aktywności zawodowej farmaceutów” - czytamy dalej w uzasadnieniu.

Wzmocnienie niezależności farmaceutów

Jedna z obszerniejszych zmian, które znalazły się w projekcie zmiany Kodeksu Etyki Aptekarza RP, dotyczy problematyki niezależności i swobody wykonywania zawodu farmaceuty. Są to zmiany, które mają tę niezależność wzmocnić. Dotyczy to szczególnie wpływów i nacisków, jakie mogą być na farmaceutów wywierane w kwestiach merytorycznych i biznesowych. To również odpowiedź na coraz częstsze przypadki firmanctwa, stwierdzane wśród farmaceutów.

Dodane normy przewidują wykonywanie zawodu jedynie pod własnym imieniem i nazwiskiem. Farmaceuci mają mieć zakaz zawierania umów i zaciągania innych zobowiązań mogących ograniczać niezależność zawodową. W projekcie znalazł się też zakaz umożliwiania w jakikolwiek sposób innej osobie lub podmiotowi wykonywania pracy pod imieniem i nazwiskiem farmaceuty, a także zakaz kontrolowania farmaceuty lub prowadzonej przez niego działalności w sposób naruszający obowiązujące przepisy, zasady etyki i deontologii zawodowej lub uchwały Krajowego Zjazdu Aptekarzy.

„Z uwagi na priorytetowe znaczenie niezależności zawodowej, farmaceuta zobowiązany będzie do informowania swojego samorządu o każdej próbie ograniczania swobody lub niezależności zawodu” - czytamy w uzasadnieniu projektu.

Celem tych zmian jest zagwarantowanie niezależności zawodu farmaceuty, wyeliminowanie jakichkolwiek wpływów, w tym tych mogących oddziaływać na jakość i bezpieczeństwo pracy na rzecz pacjentów.

Krytyka postępowania lekarzy i leków

W projekcie zmian w Kodeksie Etyki Aptekarza RP znalazły się również rozwiązania, które paradoksalnie mogą wywołać większe poruszenie, niż zakładają ich autorzy. Jedną z nich jest niewątpliwie uchylenie art. 11 Kodeksu, który mówi: „Aptekarz nie może wobec pacjenta wypowiadać opinii dyskredytujących terapeutyczne postępowania lekarza, podrywających zaufanie do apteki jako instytucji a także krytycznych uwag dotyczących produktów leczniczych”.

Zapis ten stanowi obecnie swoistą cenzurę, która niejako reguluje relacje między farmaceutami, pacjentami i lekarzami. Jego usunięcie można odebrać jak swoiste przyzwolenie dla farmaceutów, na krytykę (uzasadnioną i merytoryczną) postępowania terapeutycznego lekarza. Farmaceuta powinien bowiem mieć prawo przekazać pacjentowi swoją opinię o decyzjach lekarza, jeśli uzna to za istotne i stosowne.

„Norma art. 11 Kodeksu Etyki nie wnosiła nic szczególnego do zasad wykonywania zawodu farmaceuty. W ponad trzydziestoletniej działalności samorządu nigdy nie zdarzyło się, aby farmaceuta dopuszczał się jakichkolwiek przewinień na tym tle. Ponadto, zważywszy na wynikającą z Konstytucji RP wolność wyrażania swoich poglądów, dotychczasowe brzmienie art. 11 Kodeksu Etyki podlegało uchyleniu” - czytamy w uzasadnieniu.

Uchylenie tego zapisu z Kodeksu Etyki warto też rozpatrzyć przez pryzmat nowych usług świadczonych przez farmaceutów. Mowa tutaj szczególnie o przeglądach lekowych, których istotą jest analiza farmakoterapii pacjenta, identyfikowanie problemów i zgłaszanie ich do lekarza. Ci niestety często traktują to jako krytykę ich postępowania terapeutycznego, co w przyszłości mogłoby prowadzić do skarg z tytułu art. 11 Kodeksu.

Czego farmaceucie nie wolno reklamować?

Projekt zmian w Kodeksie Etyki Aptekarza RP zawiera też istotne nowości dotyczące udziału farmaceutów w reklamach. Aktualny Kodeks w art. 19 wskazuje jedynie, że „aptekarz nic reklamuje siebie oraz swoich usług. Nie uczestniczy w reklamie usług farmaceutycznych, jak i ich promocji niezgodnej z prawem lub dobrymi obyczajami”.

Tę bardzo ogólną zasadę w projekcie doprecyzowano. Wskazano w nim, że reklamą nie jest adres wykonywania zawodu, rodzaj i zakres wykonywanej działalności, ale też informacja o tytułach zawodowych i naukowych posiadanych przez farmaceutę.

Jednocześnie w Kodeksie ma pojawić się zapis mówiący, że zakazane jest reklamowanie przez farmaceutę produktów leczniczych, wyrobów medycznych, suplementów diety, a także żywności specjalnego przeznaczenia. Farmaceuci nie będą mogli też uczestniczyć w każdej innej reklamie, która mogłaby naruszać godność zawodu farmaceuty lub podważać zaufanie do tego zawodu.

Warto wspomnieć, że już teraz w odrębnych ustawach znajdują się zakazy uczestniczenia przez farmaceutów w reklamach leków i wyrobów medycznych.

Jeszcze do końca lipca farmaceuci mogą przesyłać swoje propozycje zmian w Kodeksie Etyki Aptekarza RP. O tym jakie zmiany znajdą się w nowym Kodeksie Etyki Farmaceuty RP, zadecyduje Krajowy Zjazd Aptekarzy.

Źródło: MGR.FARM | Łukasz Waligórski