Zespół finansowanego przez UE projektu bardziej szczegółowo opisał regulację układu odpornościowego. Jego ustalenia mogą przyczynić się do powstania nowych metod leczenia chorób autoimmunologicznych.

Układ odpornościowy jest naszą główną bronią w walce z takimi agresorami jak wirusy, pasożyty i bakterie wywołujące zakażenia. Jeśli patogenowi uda się ominąć pierwszą linię oporu, nasz organizm będzie próbował walczyć z chorobą do momentu wyzdrowienia.

„Dokładne zbadanie niektórych patogenów pomogło nam lepiej zrozumieć ich wpływ na nasz organizm i reakcję układu odpornościowego na ich obecność”, wyjaśnia Nicole Joller, koordynatorka projektu Immune Regulation z Uniwersytetu w Zurychu w Szwajcarii.

„Te prace w dużym stopniu przyczyniły się do opracowania szczepionek, które, jak widzieliśmy na przykładzie koronawirusa (COVID-19), mogą ratować ludzkie życie”.

Układ immunologiczny i patogeny

Jednym z obszarów, któremu poświęcono mniej uwagi, jest długoterminowy wpływ interakcji pomiędzy naszym układem odpornościowym a patogenami. Wciąż nie jest dla nas w pełni jasne, jak jeden patogen zmienia zdolność organizmu do odpowiedzi na drugi czynnik zakaźny lub wpływa na naszą podatność na rozwój chorób autoimmunologicznych czy nowotworów.

Joller postanowiła obrać bardziej holistyczną perspektywę na wpływ patogenów na układ odpornościowy. Finansowany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych projekt Immune Regulation skupiał się na badaniu działania „hamulców” układu odpornościowego, zwanych limfocytami T regulatorowymi lub Treg, oraz idących za tym szerszych konsekwencji.

„Odpowiedź odpornościowa ma różne oblicza, dzięki czemu może zwalczać różne rodzaje wirusów, bakterii lub pasożytów”, dodaje Joller.

„Po wykryciu obecności wirusa nasz organizm zazwyczaj nie tylko uruchamia odpowiednią odpowiedź odpornościową, ale także hamuje uruchomienie tej niewłaściwej, np. tej ukierunkowanej na grzyby lub bakterie”.

Ma to ogromne znaczenie, ponieważ nadaktywna odpowiedź odpornościowa atakuje także zdrowe komórki i tkanki.

Holistyczne spojrzenie na chorobę

Dzięki projektowi Immune Regulation Joller i jej zespół mogli zbadać wpływ zakażenia na układ odpornościowy w czasie rzeczywistym, wykorzystując mysie modele. Badania te dostarczyły pewnych interesujących wniosków.

„Okazało się, że jeśli wspomniane «hamulce» nie działają przez jakiś czas, pozwala to na uruchomienie odpowiedzi przeciwko danemu patogenowi”, mówi Joller. „Ustaliliśmy jednak także, że takie opóźnienia mogą być zalążkiem choroby immunologicznej”.

Podobne ustalenia podkreślają korzyści bardziej holistycznego spojrzenia na patogeny. „Na przykład zakażenie wirusowe nie wywołuje zapalenia jelita grubego, ale może być jednym z czynników prowadzących do jego rozwoju”, zauważa Joller.

Innymi słowy wojna między patogenem a układem odpornościowym, która wymknie się spod kontroli, może pozostawić za sobą spore zniszczenia, zwiększając podatność gospodarza na inne choroby, m.in. choroby autoimmunologiczne.

Potencjalne nowe metody leczenia

Lepsze zrozumienie regulacji układu odpornościowego może przyczynić się do powstania nowych terapii chorób autoimmunologicznych, a także nowotworów. Terapia polegająca na wprowadzeniu wyspecjalizowanych limfocytów Treg, które zwalczają konkretne patogeny, może stanowić skuteczną metodę leczenia o niewielu skutkach ubocznych.

„Na przykład syncytialny wirus oddechowy, na który każdego roku choruje wiele dzieci, może prowadzić do uszkodzenia płuc wywołanego układem odpornościowym”, mówi Joller. „Gdybyśmy znaleźli sposób na stłumienie reakcji immunologicznej, moglibyśmy zapobiec rozwojowi astmy u dzieci na późniejszym etapie ich życia”.

© Unia Europejska, [2022] | źródło: CORDIS