Badania przesiewowe w kierunku wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) pozwalają na wczesne rozpoznanie kobiet obciążonych ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy. Finansowany ze środków UE zespół opracował niedawno jeszcze bardziej dokładne i precyzyjne metody wczesnej identyfikacji osób w grupie ryzyka - donosi Unijny Serwis Informacyjny Badań i Rozwoju (CORDIS).

Rak szyjki macicy to drugi najczęściej spotykany rodzaj nowotworu u kobiet między 15. a 44. rokiem życia. Prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy wywołane są zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego, który rozprzestrzenia się wskutek bezpośredniego kontaktu skórnego, zazwyczaj podczas aktywności seksualnej.

Na szczęście 99,8 % przypadków raka szyjki macicy można zapobiec poprzez badanie przesiewowe w kierunku HPV, wczesne wykrywanie i szczepienie.

Obecne ograniczenia badań przesiewowych

Jednak obecnie wykorzystywane metody badań przesiewowych mają pewne wady. Metody oparte na wykrywaniu HPV są wysoce czułym narzędziem do identyfikacji kobiet w potencjalnej grupie ryzyka, ale nie pozwalają na różnicowanie zakażeń przemijających i klinicznie nieistotnych z tymi, które prowadzą do rozwoju raka.

Może to prowadzić do postawienia błędnej diagnozy i rozpoczęcia zbędnego leczenia, co generuje dodatkowe koszty dla systemu opieki zdrowotnej.

Ponadto programy badań przesiewowych są powszechnie dostępne w krajach o wysokich dochodach, natomiast inaczej jest w przypadku krajów o niskich i średnich dochodach. Co więcej, niektóre kobiety rezygnują z badań ze względu na wstyd, ból, niewygodę lub brak zrozumienia.

„Dziś większość przypadków raka szyjki macicy diagnozowana jest u kobiet, które nie mają dostępu do programów badań przesiewowych lub z nich nie skorzystały”, wyjaśnia Winnie Wu, koordynatorka projektu HPV OncoPredict, i dyrektor operacyjna w firmie GeneFirst mającej siedzibę w Zjednoczonym Królestwie.

„Wprowadzenie nowych strategii badań opartych na próbkach pobranych samodzielnie mogłoby zatem zwiększyć uczestnictwo kobiet i ograniczyć koszty programów badań przesiewowych w krajach o wysokich, średnich i niskich dochodach”.

Nowe pionierskie techniki

Celem projektu HPV OncoPredict była poprawa obecnie wykorzystywanych procesów oraz zbadanie możliwości ich rozpowszechnienia.

Udało się to osiągnąć dzięki opracowaniu testów diagnostycznych do precyzyjnej identyfikacji kobiet zakażonych HPV, u których stwierdzono podwyższone ryzyko rozwoju raka szyjki macicy. Badania te pozwolą na wdrożenie spersonalizowanych strategii postępowania z pacjentkami z pozytywnym wynikiem testu na HPV, eliminując konieczność bardziej inwazyjnego badania i leczenia.

Skuteczność nowych badań została sprawdzona za pomocą zautomatyzowanych procesów na platformie robotycznej oraz poprzez opracowanie programu do analizy danych, który gwarantuje prawidłową interpretację wyników badań.

„Projekt pozwolił nam na analityczną i kliniczną walidację testów opracowanych w ramach projektu HPV OncoPredict, potwierdzając ich czułość, specyficzność i dokładność”, mówi Clementina Cocuzza, kierowniczka rady zespołu naukowego projektu HPV OncoPredict.

Samodzielne pobieranie próbek

Badania pilotażowe zrealizowane w toku projektu dostarczyły zespołowi użytecznych danych klinicznych. Co równie istotne, zespół projektu udowodnił, że samodzielne pobieranie próbek może być realną alternatywą dla pobierania próbek przez personel medyczny.

To bardzo ważny wniosek, ponieważ zgodnie z zaleceniami WHO samodzielne pobieranie próbek stanowi rozwiązanie, które upowszechni badania przesiewowe.

„Pandemia uwidoczniła znaczenie opracowywania takich przełomowych rozwiązań”, zauważa Wu.

„Urządzenia do samodzielnego pobierania próbek mogą pomóc w upowszechnieniu badań w populacjach mających ograniczony dostęp do usług medycznych oraz umożliwią kobietom bezpieczne pobranie próbek w domu”.

Ponadto samodzielne badanie może pomóc rozwiązać problem zaległości w badaniach przesiewowych, który pojawił się w trakcie pandemii. Ostateczne wyniki badań klinicznych dotyczących stosowania urządzeń do samodzielnego pobierania próbek dostarczą kluczowych dowodów potwierdzających skuteczność ich wykorzystywania w strategiach badań przesiewowych.

Jednocześnie zespół projektu składający się z pracowników firmy GeneFirst i Hiantis będzie dalej oceniać opłacalność i użyteczność kliniczną opracowanych innowacji. „Naszym ostatecznym celem jest wdrożenie tej nowej strategii badań przesiewowych, co zwiększy odporność naszych systemów opieki zdrowotnej”, podsumowuje Wu.

© Unia Europejska, [2022] | źródło: CORDIS